Toen ik tien jaar geleden begon te werken in de juridische sector had ik geen flauw idee van de mogelijkheden van ‘gratis’ juridische bijstand. Ik dacht dat juridische dienstverlening alleen was weggelegd voor mensen met een dikke portemonnee of een rechtsbijstandverzekering.
Niets bleek echter minder waar. De cliënten van het (sociaal georiënteerde) advocatenkantoor waarvoor ik ging werken bleken vaak niet de vermogende burgers te zijn die ik verwachtte. Deze mensen wisten echter toch feilloos de weg naar ons kantoor te vinden én ontvingen vervolgens de (gratis) juridische hulp die zij nodig hadden. Er ging een wereld voor mij open.
Gesubsidieerde rechtsbijstand
Ik ontdekte dat deze cliënten procederen op basis van gesubsidieerde rechtsbijstand vanuit de Raad voor Rechtsbijstand, hun advocaat vraagt een zogenaamde ‘toevoeging’ aan. De toevoeging stelt iemand met een laag inkomen en weinig vermogen in staat juridische bijstand te verkrijgen. Afhankelijk van de financiële situatie van de aanvrager kan een toevoeging geheel of gedeeltelijk de kosten van juridische bijstand dekken. De client hoeft niet meer dan een eigen bijdrage te betalen, wanneer de Raad voor Rechtsbijstand vaststelt dat hij of zij in aanmerking komt voor een toevoeging.
Maar hier blijft het niet bij… De eigen bijdrage en ook het griffierecht (in het geval van een procedure bij de rechtbank) kan door veel van de cliënten gedeclareerd worden bij de afdeling bijzondere bijstand van de gemeente waar zij wonen. Als de gemeente de eigen bijdrage en het griffierecht vergoedt, wat in veel situaties het geval is, dan betekent dit feitelijk dat de ingeschakelde juridische bijstand voor deze cliënten daadwerkelijk gratis is. Deze toevoegingen worden dagelijks afgegeven door de Raad voor Rechtsbijstand. Ook het kantoor waar ik tegenwoordig voor werk procedeert bijna volledig op toevoegingsbasis.
Maar is dit wel een eerlijk systeem, zou je kunnen denken; waarom zou de overheid de
advocaatkosten van haar (onvermogende) burgers moeten dragen?
Hulp voor de onvermogende burger
Door mijn vele contacten met cliënten die slachtoffer zijn geworden van willekeur of fouten van diverse instanties, ben ik tot de ontdekking gekomen dat dit ‘systeem’ zeker rechtvaardig en zelfs onmisbaar is binnen onze rechtstaat. Een toevoeging biedt mensen met een laag inkomen toegang tot juridisch advies en vertegenwoordiging in rechtszaken. Juist de onvermogende burger is op vele vlakken kwetsbaar en heeft bovendien vaker te maken met ingrijpende besluitvorming van bestuursorganen zoals het UWV, de gemeente of de Belastingdienst (toeslagen) dan de rijkaard. Een (onterecht) besluit tot beëindiging van een bijstandsuitkering of een afwijzing van een ziektewetuitkering kan tot zeer ingrijpende gevolgen leiden, om over de nasleep van de toeslagenaffaire nog maar te zwijgen.
Wilt u weten of ook u kunt procederen op toevoegingsbasis? Neem dan gerust contact op met ons kantoor of kijk op de website van de Raad voor Rechtsbijstand voor meer informatie: www.rvr.org.
